Ταξιδεύοντας στο πλοίο με κατοικίδιο
Η εκπαίδευση των γερακιών πραγματοποιείται συγχρόνως με την εκπαίδευση του προσωπικού και διαρκεί περίπου 4 μήνες. Γενικά το γεράκι δεν εξημερώνεται στον βαθμό εξημέρωσης ενός κατοικίδιου ζώου όπως ο σκύλος μας
Η Ελλάδα λόγω της γεωγραφικής της θέσης, του ήπιου κλίματος και της ποικιλομορφίας του εδάφους αποτελεί πόλο έλξης μεγάλου αριθμού πτηνών, με έξαρση τους χειμερινούς μήνες. Αρκετά αεροδρόμια αντιμετωπίζουν καθημερινά, κινδύνους πρόκλησης ατυχημάτων από προσκρούσεις πτηνών σε αεροσκάφη ενώ τα πτηνά που χαρακτηρίζονται επικίνδυνα είναι, οι γλάροι, τα ψαρόνια, τα κοράκια, τα σπουργίτια και τα άγρια γεράκια. Από το 1974 μέχρι σήμερα η Π.Α μετρά 5 μείζονα ατυχήματα από Birdstrikes με ολοσχερή καταστροφή των αεροσκαφών, ενώ καθημερινά προκαλούνται πολλά περιστατικά που απασχολούν το προσωπικό με πολλές εργατοώρες αλλά και οικονομικά κόστη.
Για την αντιμετώπιση του προβλήματος και την Προαγωγή της Ασφάλειας των πτήσεων, η πολεμική αεροπορία λαμβάνει μέτρα για την εξάλειψη των αιτιών που προκαλούν την συγκέντρωση των πτηνών (π.χ. περιορισμός των καλλιεργειών που παράγουν καρπούς και σπόρους και προσελκύουν πτηνά προς ανεύρεση τροφής, αποστράγγιση στάσιμων υδάτων, εξάλειψη χώρων καταφυγίου και φωλιάσματος). Επιπρόσθετα χρησιμοποιούνται και διάφορες μέθοδοι εκφοβισμού, με περιορισμένα δυστυχώς αποτελέσματα αφού η επίδρασή τους θεωρείται παροδική.>
To 1999 αποφασίσθηκε να χρησιμοποιηθούν και εκπαιδευμένα γεράκια επικουρικά στα Α/Δ που παρουσίαζαν τη μεγαλύτερη συχνότητα περιστατικών προσκρούσεων πτηνών. Οι χειριστές γερακιών ήταν μόνιμοι Υπαξιωματικοί που δήλωσαν επιθυμία να ασχοληθούν με τα γεράκια, τα οποία προμηθεύτηκε η πολεμική αεροπορία από το εγχώριο εκτροφείο αρπακτικών πτηνών του κ. Κ. Ελευθεριάδη στα Κύργια Δράμας. Μέχρι και σήμερα έχουν εκπαιδευτεί εικοσιπέντε (25) Υπαξιωματικοί και σαράντα τρία (43) γεράκια.
Η εκπαίδευση των γερακιών πραγματοποιείται συγχρόνως με την εκπαίδευση του προσωπικού και διαρκεί περίπου 4 μήνες. Γενικά το γεράκι δεν εξημερώνεται στον βαθμό εξημέρωσης ενός κατοικίδιου ζώου όπως ο σκύλος μας. Δηλαδή είναι πάντα καχύποπτο, τρομάζει σχετικά εύκολα και δεν αφοσιώνεται στο αφεντικό του. Η εξημέρωση είναι μία επίπονη διεργασία, η οποία απαιτεί από τον γερακάρη να είναι μία αστείρευτη πηγή υπομονής, επιμονής , αγάπης και ηρεμίας. Ταυτόχρονα ο ανθρώπινος εγκέφαλος θα πρέπει συνεχώς να επεξεργάζεται κάθε αντίδραση του γερακιού και να αποφασίζει όσο το δυνατό με σύνεση, ποια θα είναι η επόμενη κίνησή του. Ο βαθμός εξημέρωσης δεν πρέπει να είναι ποτέ σταθερός. Οι προσπάθειες λοιπόν του γερακάρη θα στοχεύουν στην συνεχή βελτίωση του.
Στην επιλογή των πλέον κατάλληλων ειδών γερακιών, λαμβάνεται υπόψη, η μέση θερμοκρασία περιβάλλοντος που θα κληθούν να επιχειρήσουν και τα είδη των πτηνών που επηρεάζουν κάθε αεροδρόμιο, έτσι η πλειονότητα των εκπαιδευμένων γερακιών της Π.Α είναι του είδους Πετρίτη και διασταυρώσεις του. Ο Πετρίτης (Peregrine Falcon) θεωρείται το πιο διάσημο γεράκι και το πιο γρήγορο πλάσμα σε αυτόν τον πλανήτη. Όταν εφορμά ενάντια στη λεία του, σε βύθιση (Vertical Stoop), αναπτύσσει ταχύτητες που φθάνουν από 180mph έως και 250 mph. Σε ελιγμούς διαφυγής του θηράματος, ο πετρίτης μπορεί να ελιχθεί μέχρι και τα 25G προκειμένου να το εγκλωβίσει. Ανεβαίνει σε ύψη των 15000ft και έχει το πλεονέκτημα της συνεχόμενης εστίασης του θηράματος σε οποιαδήποτε ταχύτητα. Ένα τέτοιο πλάσμα θα πρέπει όλοι όσοι ασχολούνται με την φύση, την αγαπούν και απολαμβάνουν δραστηριότητες όπως το κυνήγι, να είναι σε θέση να το αναγνωρίζουν ώστε να μην θεωρείται θήραμα και να αποτρέπονται τυχαίες απώλειες. Αντιθέτως και ιδιαίτερα για την περιοχή πλησίον του Α/Δ της Καλαμάτας και της Αγχιάλου θα ήταν σημαντική η συμβολή των κυνηγών στο να ενημερώνουν την αρμόδια αρχή όταν με την εμπειρία τους αναγνωρίζουν κάποιο από τα γεράκια της αεροπορίας που πιθανώς απομακρύνθηκε, συμβάλλοντας στην προσπάθεια του χειριστών να το επανακτήσουν.
Τα γεράκια εκτελούν καθημερινά ολιγόλεπτες επαναλαμβανόμενες πτήσεις σε σημεία κίνησης αεροσκαφών ενώ η πτήση εκτελείται γύρω από τον χειριστή και σε ακτίνα τέτοια ώστε να υπάρχει οπτικοακουστική επαφή. Πριν την ελεύθερη πτήση του γερακιού λαμβάνονται υπόψη πολλοί παράγοντες (π.χ. ακριβές βάρος, θερμοκρασία περιβάλλοντος, άνεμος κλπ.). Οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες επιδρούν αρνητικά στην επιχειρησιακή εκμετάλλευση των γερακιών. Έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχει κίνδυνος απώλειας ενός εκπαιδευμένου γερακιού, εάν πετάξει με ένταση ανέμου μεγαλύτερη των 25 knots, ή ορατότητα μικρότερη του 1 km. Επίσης είναι σχεδόν αδύνατο να αντέξει για αρκετό χρόνο σε πτήση με θερμοκρασία περιβάλλοντος μεγαλύτερη από 30ο C.
Όσον αφορά τον εξοπλισμό του γερακάρη είναι απαραίτητα : το ειδικό γάντι από δέρμα Καγκουρό, η σφυρίχτρα, η κουκούλα η οποία χρησιμοποιείται ώστε το γεράκι να παραμένει ήρεμο κατά την μεταφορά του στην περιοχή ευθύνης του, η τροφή, κιάλια, το ειδικό σύστημα τηλεμετρίας το οποίο και μας παρέχει την δυνατότητα μεγάλης ακτίνας δράσης μεγαλύτερη διάρκεια αποτελώντας μεγάλη απειλή για τα πτηνά που βρίσκονται στην περιοχή του αεροδρομίου και πριν αντιδράσουν κάνουν εκτίμηση της απειλής. Το γεράκι μας κυνηγά μέχρι να απομακρύνει τον κίνδυνο από την ευαίσθητη περιοχή και αμέσως το καλούμε αποτρέποντας το από το να συλλάβει το θήραμα πράγμα το οποίο και θα καθιστούσε το γεράκι μας χορτάτο άρα και ανεξάρτητο.
Τα αποτελέσματα της χρήσης γερακιών είναι ενθαρρυντικά και εκτιμάται ότι, μπορούν να καταστούν αποτελεσματικότερα από οποιανδήποτε άλλη μέθοδο εκφοβισμού και απομάκρυνσης πτηνών, των οποίων τα αποτελέσματα είναι απλώς στιγμιαία και παροδικά. Επισημαίνεται ότι, μετά από παρέλευση ενός μηνός περίπου, με καθημερινές πτήσεις γερακιών, έχουμε παρατηρήσει σημαντική μείωση συγκέντρωσης πτηνών. Ειδικά τα πτηνά της ευρύτερης περιοχής του αεροδρομίου, αποφεύγουν τη διέλευσή τους από το αεροδρόμιο, διότι γνωρίζουν πλέον, ότι η περιοχή είναι επικίνδυνη για αυτά, λόγω των εκπαιδευμένων γερακιών, τα οποία και μόνο με την εκτέλεση ελιγμών κατά την πτήση τους προκαλούν ανησυχία, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται από την περιοχή. Η εκμετάλλευση εκπαιδευμένων γερακιών συναντάται σε πολλά Α/Δ ανά τον κόσμο στρατιωτικά ή μη, με μόνιμες ομάδες ή και με συμβάσεις που εκτελούνται από ιδιώτες όταν απαιτείται.
Τα γεράκια επιχειρούν στο Α/Δ Καλαμάτας από το 2004 και στο Α/Δ της Αγχιάλου από το 2012 παρουσιάζοντας εντυπωσιακά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση του κινδύνου πρόσκρουσης πτηνών. Η Ομάδα Εκφοβισμού Πτηνών αποτελείται από 4 έως 6 εκπαιδευμένα γεράκια και 5-6 χειριστές οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την εκμετάλλευση κάθε διατιθέμενου μέσου απομάκρυνσης πτηνών όπως :
- Συσκευές παραγωγής θορύβου (κανονάκια αερίου – Propane Canons),
- Κυνηγετικά όπλα (Shooting Guns),
- Συσκευές Αναμετάδοσης κραυγών πανικοβλημένων πτηνών (Distress calls Track 1 – Γλάρος, Track 2 – Γεράκι, Track 3 – Εκπυρσοκρότηση όπλου, Track 4 – Σειρήνα και Track 5 – Laser).
Συμπερασματικά, η πολεμική αεροπορία εκμεταλλευόμενη τα είδη υπάρχοντα μέσα και σε συνεργασία με άλλους φορείς όπως η ΥΠΑ, η Ορνιθολογική Εταιρεία, η Μετεωρολογική Υπηρεσία και οι τοπικές Νομαρχίες, είναι σε θέση να μελετά το φαινόμενο συγκέντρωσης πτηνών στις περιοχές των αεροδρομίων και να αντιμετωπίζει ουσιαστικά τον κίνδυνο με συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού και εκσυγχρονισμό των μέσων. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η αρχή ενασχόλησης του ανθρώπου με γεράκι έγινε πριν 3000 χρόνια στις Στέπες με τις Νομάδες των Μογγόλων. Έπειτα πέρασε στους Πέρσες και από αυτούς στους Έλληνες οι οποίοι ήταν οι πρώτοι Ευρωπαίοι που ασχολήθηκαν με την ιερακοθηρία.
Έτσι μέσω της Αεροπορίας αναβιώνει μια ακόμα παράδοση των Ελλήνων η οποία σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί πανάκεια στην απομάκρυνση των πτηνών. Τέλος αυτό που απαιτείται για την ουσιαστική αντιμετώπιση είναι η εξάλειψη των παραγόντων που χαρακτηρίζουν ένα Α/Δ ελκυστικό για τα πτηνά και ο κατάλληλος συνδυασμός εκμετάλλευσης όλων των διατιθέμενων μέσων εκφοβισμού από μόνιμες ομάδες , οι οποίες καταρτισμένες στο αντικείμενο θα έχουν γνώση της πανίδας στην περιοχής δράσης τους και άποψη ως προς την ιδανική αντιμετώπιση.
